غیرمحرمانه با اقدامات دولت و مجلس در حوزه اقتصاد مقاومتی

 به گزارش روابط عمومی شبکه دو، کسانی که در مناظره برنامه غیرمحرمانه با موضوع اقتصاد مقاومتی شرکت کردند دریافت های یکسانی از اقتصاد مقاومتی نداشتند. دکتر مجتبی خالصی؛ رئیس امور شورای اقتصاد سازمان مدیریت، دکتر محمدرضا پورابراهیمی ؛ نماینده کرمان در مجلس شورای اسلامی و سخنگوی کمیسیون تلفیق بودجه و دکتر حجت ا... عبدالملکی؛ اقتصاددان و استادیار دانشگاه سه ضلع مناظره این برنامه بودند.

محمود احمدی افزادی مجری- کارشناس برنامه در ابتدا با بیان اینکه شرایط ایران به لحاظ اقتصادی شاید هیچ زمانی به حساسیت اکنون نبوده، گفت:  این روزها هر بشکه نفت را کمتر از 40 دلار می فروشیم و سهمیه فروش مان هم تقریبا حدود یک و نیم بشکه است که برای افزایش این مقدار در حال چالش با رقبای منطقه هستیم. این نسخه خوبی برای اقتصاد ما نیست و اقتصاد مقاومتی قطعا می تواند درمانی برای این شرایط باشد؛ اقتصادی توام با اقدام و عمل.  

وی ادامه داد: اما تاکید مقام معظم رهبری بر اقدام و عمل نشان می دهد که زمان به سرعت از دست می رود . همه شرایط برای یک تحول بزرگ آماده است به شرطی که این ضرورت را همگان متوجه شوند. اگر دریافت ما از اقتصاد مقاومتی متفاوت باشد آیا این مساله به نفع ماست یا به ضرر ما؟ باید بدانیم تا کمتر از یازده ماه دیگر چه اقدامات عملی در خصوص اقتصاد مقاومتی را شاهد هستیم.

در شروع مناظره احمدی افزادی به صحبت پورابراهیمی در خصوص غیر ملموس بودن اقتصاد مقاوتی در لایحه برنامه ششم توسعه اشاره کرد که پورابراهیمی در این زمینه توضیح داد: آنچه ما در مجلس شورای اسلامی مطرح کردیم پیشنهاد دولت در خصوص اخذ احکامی برای برنامه ششم بود ، زیرا همان طور که مستحضرید متن پنج برنامه پیشین برای تصویب به مجلس می آمد. در خصوص برنامه ششم دولت کاری که انجام داد این بود که پیشنهاد داد تا احکامی را از مجلس دریافت کند تا بر اساس این احکام، برنامه را بنویسد. در مجلس گفتیم این اتفاق با آیین نامه داخلی مجلس و رویکرد عرفی در خصوص پنج برنامه قبلی مطابقت ندارد.

دولت اعلام کرد بر اساس اصولی از قانون اساسی که به رئیس جمهور اختیار برای برنامه ریزی کشور را داده، نیازی نیست همه متن برنامه ششم در اختیار مجلس برای تصویب قرار گیرد. لذا گفته شد؛ پیشنهادی که برای ارائه احکام از سوی دولت به مجلس ارائه شده در چارچوب بحث اقتصاد مقاومتی نیامده است.

دکتر خالصی پاسخ داد: زمانی که لایحه احکام مورد نیاز برای اجرای برنامه ششم تحویل مجلس شد که همزمان با لایحه بودجه بود(حدود 3- 4 ماه پیش) طبق قانون برنامه و بودجه سند برنامه تهیه شده و 30 شورای برنامه ریزی مبتنی بر سیاست گذاری های کلی برنامه ششم توسعه تشکیل شد. سال 93 این کار کلید خورد.

احمدی افزادی: آیا در این فرآیند با مجلس رایزنی و مشورت شد؟

خالصی ادامه داد: نمایندگانی از مجلس عضو شوراها بوده اند. سیاست های کل اقتصاد مقاومتی که در 29/ 11/ 92 توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شد، این ملاک کار ماست که دارای 24 بند است.

احمدی افزادی از پورابراهیمی در خصوص اقدامات مجلس در این خصوص پرسید که پورابراهیمی پاسخ داد: همان طور که مستحضرید رویه تدوین برنامه ها این است که یکی دو سال قبل از پایان برنامه ها دولت مکلف است لایحه برنامه بعدی را آماده کند و مخصوصا امسال که این امر با لایحه بودجه نیز همراه شد انتظار ما از دولت این بود به نحوی عمل کند که تابستان94 برنامه ششم توسعه را تصویب کنیم و آذرماه بتوانیم بر اساس برنامه ششم، لایحه بودجه را تصویب کنیم.

خالصی: که شد...

پورابراهیمی: نخیر، نشد. نه برنامه ای تصویب شد و ما برنامه پنجم را تمدید کردیم.

خالصی: البته دوستان در حال بررسی آن هستند.

احمدی افزادی: هنوز برنامه ششم نیامده، چگونه تطبیقیه به آن خورد؟

پورابراهیمی ادامه داد: رویه اینگونه است که سالِ آخر برنامه قبلی، دولت برنامه جدیدش را ارائه می کند و مجلس آن را بررسی می کند و بعد برنامه بعدی تصویب می شود و مبنای عمل برای بودجه ها قرار می گیرد. دولت برنامه ای در این خصوص ارائه نکرد و در این باره از قانون عدول کرد. مجلس موظف به تدوین برنامه نیست. بلکه در خصوص ارائه لایحه اعلام آمادگی می کند. دولت چند برگ به عنوان احکام برنامه ششم ارائه کرده در صورتی که تحقیقات زیادی در این زمینه داشته اما اتفاقی که افتاده اعتقادش این است که متن برنامه را نمی خواهم از مجلس تصویب بگیرم.

احمدی افزادی: آقای عبدالملکی ایراد دارد؟

عبدالملکی: همه دولت ها معمولا به نوعی نظارت گریز هستند و معمولا می خواهند کمترین نظارت صورت بگیرد. این اتفاق تبعاتی دارد که ممکن است منجر به تخلفاتی شود. بر اساس قانون اساسی باید مجلس بر عملکرد دولت نظارت داشته باشد. از سوی دیگر دولت ها مایلند حداقل نظارت بر آنها انجام شود و بندهای قانونی حاکم بر آنها کاهش پیدا کند.

احمدی افزادی: چرا این طور نگوییم که دولت ها مایلند سریع تر کار انجام شود. نوشتن یک برنامه جدید خیلی سخت تر از تهیه یک سند تطبیقی است.

عبدالملکی: بحث تهیه برنامه نیست چون این کار انجام شده است. مساله بر سر دخل و تصرف مجلس در برنامه است.

خالصی: سندی که تهیه شده محصول شوراهاست. از برنامه سوم شروع شد که برنامه تبدیل به حکم شود. نکته اینجاست که این روش این اجازه را به ما می دهد که اگر بخواهیم متناسب با شرایط متغیر برنامه را بنویسیم، امکانش را داشته باشیم. ضمن اینکه مجلس همواره می تواند نظارت بر اجرا داشته باشد.  

پورابراهیمی: وقتی عدد و رقمی وجود ندارد، مجلس بر چه چیز نظارت داشته باشد؟

خالصی: نظارت بر اجرا بحث ماست. اقتصاد مقاومتی را طی یک مجموعه چاپ کردیم. تعریف ما هم بر اساس تعریف مقام معظم رهبری است. سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی سه هدف اصلی دارد: رشد پویا، بهبود شاخص های اقتصاد مقاومتی و دستیابی به اهداف سند چشم انداز. با این تعریف بعد از آن 5 رویکرد برای این مساله در نظر گرفته شده است.

پورابراهیمی: سه محور مهم را در مجلس در این خصوص مطرح می کنیم: یک: مقاوم سازی در بحران هایی بیرونی که غیرارادی است مثل رکود اقتصادی در منطقه، دو به دلیل وجود آسیب های طبیعی چگون اقتصادمان را حفظ کنیم و سه بحث تحریم هاست.

احمدی افزادی: چطور می شود سه نکته ای که دولت استخراج می کند مشابه سه محور مجلس نیست.

عبدالملکی: تعریف جهانی و عقلانی اقتصاد مقاومتی این است که در شرایط دشواری، تهدید و دشمنی به اهداف خود برسد. درباره اقتصاد مقاومتی که ما در کشورمان داریم اهداف اقتصادی منطبق بر اهداف اقتصادی انقلاب اسلامی است که استقلال اقتصادی، رفاه عمومی و پیشرفت اقتصادی است.

احمدی افزادی: به نظر می رسد شما و دولت در این خصوص تعاریف متعالی اما کلی را در نظر دارید اما پیوست اقدام و عمل آن چه می شود؟

خالصی: مخاطرات طبیعی یا تهدیدهای بیرونی رشد پویا را هدف قرار داده است. این سیاست های کلی در 24 بند به دنبال این است که ما را به اهداف سند چشم انداز برساند.

احمدی افزدی: اینجا دیگر به بحث روش در خصوص اقدام و عمل می رسیم.

یکی از حضار: چقدر مردم در این شاخصه هایی که دکتر عبدالملکی اظهار داشتند، احساس رفاه اقتصادی می کنند؟

عبدالملکی: اقتصاد مقاومتی هنوز اجرا نشده است. دولت می گوید اجرا کرده ایم اما ما می گوییم اتفاق نیفتاده است.

خالصی: ما باید ببینیم دولت چگونه کار را تحویل گرفت و اکنون کجاست؟ برای نوشتن سیاست های کلی ابلاغی از سوی رهبری دولت برنامه تهیه کرد و ابلاغ شد. شورای اقتصاد به عنوان مهمترین مرجعی که می توانست این برنامه های اجرایی را تهیه کند وارد کار شد. سازمان برنامه نقشه راه تهیه کرد و به دستگاه های مختلف ابلاغ شد. در این فرآیند بحث این شد که باید ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی داشته باشیم. اکنون 12 برنامه ملی مصوب داریم. هر کدام از اقداماتی که می خواهیم انجام دهیم بسیاری از دستگاه ها بودجه می خواهند. اکثر وزارتخانه ها در ستاد عضو هستند منتها ستاد می تواند از بسیاری دستگاه های دیگر دعوت کند و نظر آنها را بشنود.

پورابراهیمی: اینها مقدمات کار است. اقدامات عملی که در دستور کار قرار دادیم، کاهش سهم نفت در بودجه عمومی کشور بود. میانگین سهم نفت در لایحه بودجه طی سنوات گذشته 70 درصد بود که به 30 درصد کاهش یافت. این یکی از عملی ترین اقدامات موجود بود. این اتفاق پیشنهاد دولت بود که ما آن را تصویب کردیم. برای جایگزینی آن نیز ظرفیت نظام مالیات را در دستور کار قرار دادیم با پیگیری رفع فرارهای مالیاتی.

نکته دوم در حوزه بحث اقتصاد دانش بنیان است. امسال  200 میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای حمایت از شرکت های دانش بنیان اختصاص داده ایم. یا برای اولین بار 100 میلیارد تومان برای تشویق صادراتی محصولات دانش بنیان اختصاص دادیم. همچنین یکی از محورهای اقتصاد مقاومتی تقویت بنیه نظام مالی کشور است. در همین لایحه بودجه امسال یکی از چالش های ما منابع در اختیار بانک هاست که 80 درصد قابل تحرک نیست. سال گذشته 400 هزار میلیارد تومان وام و تسهیلات از سوی بانک ها به مردم ارائه شده است از این مقدار 70 درصد استمهال وام های گذشته است و 30 درصد پول جدید وارد شده است. برای اینکه کمک کنیم به اینکه منابع بانک ها امکان ارائه تسهیلات بهتری داشته باشد دو مصوبه داشتیم. 5 هزار میلیارد تومان مجوز افزایش سرمایه بانک مسکن را از طریق واگذاری دارایی های مجموعه وزارت راه و شهرسازی به دولت عملی کردیم.

 محمودی افزادی: به این نتیجه رسیدیم که مبحث اقدام و عمل در حوزه اقتصاد مقاومتی پیش از آنکه شعار سال شود هم در دستور کار قرار گرفته است.

عبدالملکی: سال 94یک و دو دهم میلیون بشکه در روز اگر نفت می فروختیم بودجه تامین بود در سال 95 این عدد به دو و سه دهم میلیون رسیده، پس وابستگی بیشتر شده است. مدیریت مخاطرات نشان داده اگر غربی ها اگر تحریم ها را برگرداندند، یک شاخص ریال نفتی در بودجه است که کاهش پیدا کرده اما وابستگی ما به کمیت نفت افزایش یافته است که این شاخصی است که در تحریم ها مورد استفاده قرار می گیرد. در اقتصاد مقاومتی شاخص ها تغییر می کنند. اگر به جای آقای زنگنه بودم به جای افزایش فروش بشکه نفت خام داشته باشم به افزایش ظرفیت پالایشگاهی فکر می کردم.

خالصی: رشد اقتصادی مثبت است. زیرا نوسانات نرخ ارز کاهش داشته است. اگر میزان نوسانات را ببینیم ثبات مناسبی یافته بدون شوک ها با توجه به قیمت نفت که پایین آمده دولت توانست با ایجاد اطمینان و امیدبخشی نوسانات را کنترل کند.

احمدی افزادی: نرخ واقعی ارز را چگونه می بینید؟

عبدالملکی: چون بازار رقابت کامل نداریم هر اقدامی برای آزدسازی نرخ ارز قطعا به ضرر کشور است. بار مالیاتی نباید زیاد شود، تولید افزایش یابد و فرار مالیاتی کم شود.

احمدی افزادی: به ما نشان دهید وزارت نفت در سال اقدام و عمل چه تغییری در رویه های اقتصادی داده است؟

دولت پروژه های اولویت دار را ابلاغ کرد. مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصله از نفت و گاز یکی از بندهاست که در خصوص آن وزارت نفت نیز پروژه های شروع شده را باید تمام کند. همچنین راه اندازی خطوط نفت و گاز و بنزین در دستور کار قرار گرفت، افزایش صادرات پتروشیمی از طرق مختلف، انتخاب مشتریان راهبردی، ایجاد تنوع در روش های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی و ... از این اولویت هاست. سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی آن چیزی است که مقام معظم رهبری اعلام کرده و دولت باید در پی عملی کردن آن باید باشد.

 در اینجا مطرح شد که آیا پیگیری برخی برنامه ها به اقتصاد مقاومتی مربوط می شود یا جزو برنامه های در دستور کار وزارتخانه است که انجام می شود. در این باره خالصی توضیح داد که یک برنامه اگر در راستای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی باشد برای اقدام و عمل بهترین راه به سرانجام رساندن این پروژه های اولویت دار است.

عبدالملکی: وقتی موضوعی به عنوان یک مساله استراتژیک مطرح می شود نباید کارهای قبلی را به این برنامه متصل کرد. اقتصاد مقاومتی یعنی یک کار خاص و ویژه.

خالصی: نکته اینجاست که سیاست های کلی با تامین رشد پویا انجام شده. اگر تمام کردن پروژه اقتصادی حجم تولید را بالا می برد یعنی اقدام و عمل در حوزه اقتصاد مقاومتی. افزایش بهروری آیا سیاست مقاومتی هست یا خیر؟ تراز بازرگانی غیر نفتی با احتساب میعانات گازی برای اولین بار مثبت شده است. صادرات کاهش یافته اما واردات بیشتر کاهش داشته است.

احمدی افزادی: همه سازمان هایی که دولت در این اولویت بندی، برنامه ای برای آنها پیش بینی کرده را مطالعه کردم اما نام وزارت آموزش و پرورش و علوم و تحقیقات در آن دیده نمی شود.

نگاه دکتر عبدالملکی نگاهی جهادی و مبتنی بر شرایط روز است. دو رکن تقویت تولید ملی و فرهنگ جهادی مدنظر است.

دکتر خالصی هم گفت: وقتی کتاب مجموعه اهداف، سیاست ها و برنامه های اقتصاد مقاومتی که چاپ کردیم تا دانشگاه ها روی آن نظر دهند، هیچ نظری در این زمینه دریافت نشده است. برنامه های 12 گانه دولت یک برنامه دو ساله برای سال های 95 و 96 است. بخشی دیگر در دست ابلاغ است. یک برنامه پنج ساله داریم که پروژه های آن متفاوت است. این نظریات اگر به دبیرخانه منتقل شود، اجماع ایجاد می شود.

احمدی افزادی در پایان برنامه در یک نتیجه گیری کلی، اظهار داشت: به نظر می رسد اختلاف نظر کارشناسان تمام نمی شود. بخشی از مجلس معتقدند که اقتصاد مقاومتی یک تعریف متفاوت دارد و یک اقدام عملی فوری متفاوت هم می طلبد. دولت هم معتقد است که اقدامات ممتد که در حال انجام است به اقتصاد مقاومتی منجر می شود اما به این نتیجه رسیدیم که هر دو طرف برای این امر دغدغه جدی دارند.